Evropa e poetëve

-->

Evropa, kjo hapësirë gjeografike prej dhjetë milionë kilometrash katrorë, e lidhur në skaj të vet me Azinë e pamatë, është trevnaja historike ku, prej shekujsh jetojnë popuj me gjuhë e zakone nga më të ndryshmit. Në Evropë, gjashtë dhjetëvjetsha më parë, një duzinë vendesh, si dymbëdhjetë “apostujt”, vendosën të bashkonin punën, pasuritë, tregjet dhe, me kalimin e kohës, numuri i tyre erdhi duke u rritur.

Evropianët i lidh historia dhe ekonomia, por Evropa është, gjithashtu, një vullnet i përbashkët, një shpresë, një ëndërr miqësie, një “zbulim”. Evropa e begatisë ka qënë dhe mbetet një ide përherë e re. Pavarësisht nga gjuhët e ndryshme, Evropa po përshfaq një kulturë me themele të përbashkët. Në këtë gadishull, që thirret edhe Kontinenti i Vjetër, janë ndeshur iberikët, ilirët, keltët, pellazgët, latinët, helenët, gjermanët, sllavët, hunët, mongolët, turqit, finlandezët etj. Pasardhësit e sotëm të tyre nuk duan të përplasen më, por të bashkohen, të ndërdëgjohen, të ndërzbulohen.

Prej një kohe të gjatë, shumë kohë para politikanëve, arti dhe kultura kanë kaptuar kufijtë. Doradorës, këta të fundit po shpërbëhen krejt dhe Evropa po bëhet hapësira e jetës sonë të përbashkët. Të gjithë evropianët, të ngjizur nga një e shkuar historike e përbashkët, po dëshmojmë se kanë të njëjtin fat.

Por Evropa e Bashkuar nuk është kurrsesi e njëtrajtëshme. Duke ligjëruar në gjuhën e vet, poetët e Evropës vërtet ngjizin kulturën e saj, por duke ruajtur autenticitetin e kombit përkatës që përfaqësojnë, nga gjiri i të cilit kanë dalë. Pra, në mund të shpreheshim kështu: shtetet do të shpërbëhen, por jo edhe kombet!

Evropa e poezisë nuk ka fuqinë “fizike” të Evropës së industrisë, të bankave, të tregtisë, të financave; por, bashkë me të është Evropa e kulturës ajo që mbart shpresat tona. Evropa shpirtërore. Përmes saj, ne evropianët bëhemi edhe qytetarë të botës.

Duke filluar që sot, heraherës do të shpalosim vlera poetike të trashëgimisë së pashtershme evropiane.

Viktor Hygo
(1802-1885)

Duke mbjellë rrapin e Shteteve të Bashkuara të Evropës
(En plantant le chêne des Ėtas-Unis d’Europe)

O natyrë, është fjala të ngjizim një drufrutor vigan,

Të gjallë si e sotmja, të fuqishëm si e nesërmja prore,

Që me gjethet, shtatin e trajtën e vet fort ngjan

Me rritjen e gjinisë njerëzore!

Është fjala të ndërtojmë një rrap me krahë pambarim,

Një rrap të madh, që me trungun e vet gjithënyjor

Ta shkulë natën, dhe hijen e saj me detyrim

Ta bëjë fir në qiellin yjor!

Është fjala të ndërtojmë këtë vepër prej titani,

Një rrap krenar, të nderuar dhe pas shpine të grushtuar,

Atij njeriu t’i falë shpirtin, t’i falë bregun oqeani,

Dhe ylli rrezen e vet të shënjtëruar!

Oh! Le të hedhë shtat! Le të ngjitet drejt qiejve, ku flakët janë!

Le të ketë gjithmonë më pak hije e gjithmonë më shumë kaltërsi,

Me këtë pemë, që i përkulemi me përvujtni, që i hapim shpirtrat tanë,

Mbjellim të së ardhmes njeri!

Shqipëroi: Kopi Kyçyku

Evropa e Poetëve: Judith Herzberg (Holandë)

--> -->

Vader en zoon in hevige regen

Je zoon op je schouders.

Boven hem je paraplu

een lopend torentje

in regen van nu.

Zelf wees geweest

en wees gebleven

zit je daar zelf

op schouders

van ouders, zelf

in de vorm

van een zoontje,

en boven de hoofden

een ronde en kleine

maar troostende droogte.

At e bir nën shiun e rrëmbyeshëm

Yt bir mbi shpatullat e tua.

Çadra jote përsipër

çati shëtitëse

në rrebeshin imcak.

Ti që ke qënë bonjak

dhe jetim ke mbetur

ndodhesh

i strukur mbi prindët e tu

dhe ke trajtën

e tyt biri, sipër

kokash, nën rrethin

e vogël, të imtë, të sigurtë.

Shqipëroi: Kopi Kyçyku

Xhakomo Leopardi (Giacomo Leopardi) - Poezi/i

(1798- 1837)

L’infinito

Sempre caro mi fu quest’ermo colle,

E questa siepe, che da tanta parte

Dell’ultimo orizzonte il guardo esclude.

Ma sedendo e mirando, interminati

Spazi di là da quella, e sovrumani

Silenzi, e profondissima quiete

Io nel pensier mi fingo; ove per poco

Il cor non si spaura. E come il vento

Odo stormir tra queste piante, io quello

Infinito silenzio a questa voce

Vo comparando: e mi sovvien l’eterno,

E le morte stagioni, e la presente

E viva, e il suon di lei. Così tra questa

Immensità s’annega il pensier mio:

E il naufragar m’è dolce in questo mare.

Pafundësia

Ngaherë e dashur më ka qënë kjo kodër vetmitare

E ky gardh, që nga kaq anë

Të horizontit të fundmë vështrimin e përjashton fare

Por duke ndenjur e admiruar që aty, të pacaket

Hapësira, dhe mbinjerëzoret

Heshtje, tok me qetësinë e tejthellë

Në mendim gjasmohem; ku për pak

Zemra nuk llahtarohet. Dhe ashtu si erën

Ndjej si fëshfërit mes këtyre bimësh, atë

Qetësi pa anë e fund të këtij zëri

Çapitem duke krahasuar: e kujtoj amëshimin,

Dhe stinët e vdekura, dhe të tashmen

E të gjallën , e tingullin e saj. Kështu mes kësaj

Pafundësie mbytet mendimi im:

E zhytja më duket e ëmbël në këtë det.

Shqipëroi: Kopi Kyçyku

Poeti italian Xhakomo (Giacomo) Leopardi, më i madhi lirik i kombit të vet, natyrisht me përjashtim të Dante Aligierit (1265-1321), që mbahet si më i madhi krijues italian i të gjitha kohërave, pati një jetë të vetmuar, të shkurtër e të dhembshme, të tronditur nga ankthe e makthe, nga sëmundje e varfëri. Gjeni i parapjekur, ai është i ndjeshëm ndaj absurditetit të gjendjes njerëzore, ndaj pashpresës dhe vetmisë së njeriut në gji të një natyre shpërfillëse ndaj fatkeqësive të tij. Veprat kryesore: “Pafundësia” (1819) dhe Këngë (1831).

Evropa e poetëve: Miroslav Kërlezha: Jemi ne fëmijët e Evropës së përgjakur

-->

Ngadhnjimi

Unë ngadhnjej mbi zinë satanike.

Mbi zinë e djallit të zi që s’ekziston.

Oh! Unë derdh ngjyrat e qarta të gjakut të mallkuar,

Unë këndoj melodinë e të gjitha poemave të fitores!

Errësira nuk ekziston, nuk ekziston,

Errësira nuk ekziston, nuk ekziston,

Oh! Jo, ajo nuk ekziston!

Na kanë mbytur...

Na kanë mbytur, moj e shtrenjta nënë!

Dhe zemra jote shtatë herë mbytur në gjak.

Na kanë mbytur si barbarë të dehur

Për të vërtetën e diçkaje të zezë e kryeneçe.

Dhe gjithçka është gënjeshtër. Gënjeshtër e tmerrshme

As e zezë, as e bardhë.

Gënjeshtër barrikadash, librash, fjalësh, kryqëzimesh.

Dhe s’ka asgjë. As Zot, as djall.

Oh, përse të jemi të mbytur, moj e shtrenjta nënë?

Aura Christi: Nga ”Arkitektura e natës” (Arhitectura nopţii) - fragmente

-->

-->

Shqipëroi: KOPI KYÇYKU

Aura Christi u lind më 12 janar 1967 në Kishinjev (Moldavi). Ka mbaruar Liceun teorik rumuno-francez “G. Asahi” (1984) dhe Fakultetin e Gazetarisë në Universitetin Shtetëror të kryeqytetit të Moldavisë (1990). Ka filluar të botojë më 1983. Më 1988 u caktua redaktore në revistën Rinia e Moldavisë (Tineretul Moldovei), ndërsa më 1991 u bë kryeredaktore e revistës kulturore Galaksia Gutenberg (Galaxia Gutenberg).

Më 1993 largohet nga Kishinjevi për në Bukuresht. Aty punoi fillimisht si redaktore rubrike në revistën Bashkëkohësi. Ideja Evropiane (Contemporanul. Ideea Europeană); në vitet 1999-2001 u emërua zëvendëskryeredaktore, ndërsa nga viti 2002 është kryeredaktore e revistës së lartpërmendur. Së bashku me Andrej Potlogun, në tetor 2003 themeloi Fondacionin Kulturor Ideja Evropiane dhe Shtëpinë Botuese Ideja Evropiane, ndërsa më 2005 – Grupin Ideja Evropiane & EuroPress.

Ka botuar në revista të mirënjohura në Rumani, Francë, Gjermani, Belgjikë, Itali, Suedi, Rusi, SH.B.A.. Krijime të saj janë përfshirë në antologji të botuara në Francë, Suedi, Rumani, SH.B.A., Gjermani, Rusi, Republikën e Moldavisë, Belgjikë. Është antare e Bashkimit të Shkrimtarëve të Rumanisë dhe e PEN-klubit.

Vëllime poetike: Nga ana tjetër e hijes, 1993; KundërMeje, 1995; Ceremonia e Verbimit, 1996; Lugina e Mbretërve, 1996; Mos më prek, antologji, 1997, 1999; Muri i fundit, 1999; Zambakët perandorakë,Elegji Veriore, 2002; Libri i joshjes, antologji, 2003. antologji, 1999;

Libra me ese: Copëza qënieje, 1998; Labirinti i mërgimit, 2000, 2005; Shpati tjetër, 2005; Ushtrime fati, 2007; Feja e të gjallit, 2007; Tri mijë shënja, 2007

Romane: tetralogjia Shqiponja nate: Skulptori, vëll. I, 2001, 2004; Nata e të huajit, vëll. II, 2004; Lojrat e mëdha, vëll. III, 2006; Dëbora e qëngjave, vëll. IV, 2007.

Libra publicistikë: Gostia e gërmave; Dialogje me…, 2006

Përkthime: Anna Ahmatova, Poezi dhe fat, 2001; Valerij Voroncov, Rumania, 2003

Përgatitje dhe përkujdesje botimesh: Romani rumun në kolokiume, 2002; Nicolae Breban · 70, 2004; Çështja hebraike, 2006; Ion Ianoshi - 80 (në bashkëpunim me Aleksandru Stefaneskun)

Libra të botuar jashtë shtetit: Geflüster/Pëshpëritja,vjersha, 2002 (Shtëpia Botuese Dionysos, përkthyer nga Christian Schenk, Gjermani); Elegien aus der Kälte/Elegji nga sfera e të ftohtit, vjersha, 2008 (Shtëpia Botuese Pop Verlag, përkthyer nga Edith Konradt, Gjermani)

Çmime letrare: Çmimi për poezi i Ministrisë së Kulturës së Rumanisë, 1993; Çmimi për poezi i Akademisë Rumune, 1996; Çmimi për poezi i Bashkimit të Shrimtarëve dhe i Shtëpisë Botuese Vinea, 1997; Çmimi për ese i Bashkimit të Shkrimtarëve të Moldavisë, 1998; Çmimi për poezi „Jon Shiugariu”, 1999; Çmimi për roman i revistës Tomis dhe i Degës së Dobruxhës të Bashkimit të Shkrimtarëve të Rumanisë, 2001; Çmimi për poezi i revistës Antares, 2003; Çmimi për roman i revistës Kuvendime letrare (Convorbiri literare), 2004; Çmimi „Autori i vitit” (Shoqata e Botimeve Letrare dhe e Shtëpive Botuese të Rumanisë, 2007).

***

„[…] ja, në fjalët e Aura Christit, tek rrjedh i bollshëm, nga burime të fshehta, lumi jetëdhënës i poezisë, të mos na trembë retorika e gërmave të mëdha, të Poezisë së madhe.”

Nicolae Balota

„Aura Christi është ajo që zotëron më thellë kuptimin e tragjikes. Diskursi lirik i saj, me fuqi fjale dhe përfytyrimi të jashtëzakonshëm, nuk e anashkalon patosin […]”

Sorin Aleksandresku

„Duke shkruar një poezi vitale, të shkapërderdhur, të vrrullshme, Aura Christi ze vend në fushën e forcës së rinisë së saj shpërthyese të natyrshme, së cilës nuk i ve zigzage e me të cilën përpiqet të shkrihet me mënçuri lirike. Është një „ethe e shëndetit”, që të përdorim fjalët e një moralisti të shquar frëng, që i siguron diskursit jo vetëm një lloj bashkëshoqërimesh, – të gjera, retorike, - por edhe një ritëm dyndës, një rrjedhje gurgulluese, një ton vetëkënaqës, fitimtar, si një valëvitje flamuri i un-it, në një ajër ku „përjetësisht bie erë fillimi, erë dite të papërfunduar” . […]”

George Grigurku

„[…] një poezi himn, diellore, solemne, e ashpër në artikulimet e saj sintaksore, që sikur nuk do t'ia dijë aspak për ritmet e lehta, e ngjizur mbi ngrehinat e përkushtimit dhe të kredos, të cilit i shërben ethshëm, gati-gati me fanatizëm. Në krejt poezinë e Aura Christit, pa të dytë për nga problematika dhe shtjellimet e saj, ku un-i pasqyrohet në një didakticizëm të lartë, qëndrimet mishërohen në një titanizëm në të cilin lavdimi i hyjnisë dhe davaritja e un-it përbëjnë pamjet e të njëjtit diskurs. Ky është shkaku që pohimet, në rreptësinë e tyre, ngandonjëherë duken brutale, me një ashpërsi që nxjerr në pah vënien e krejt lirikës nën shënjën e poezisë së konceptit. […] një poezi, lirizmi i së cilës është gdhendur lirshëm në shkëmb me daltë [...]”

Mirçea A. Diakonu

-->

Elegji veriore

(Elegii nordice)

elegjia e parë. tempullarët.

Odë mungesës

(Odă absenţei)

(në metër antik)

Sot sundoj perandori, kontinente.

Dhe, i dehur nga jeta, frymën time e flak

Në themelin e botës, të rritur nga

Buzëqeshja e një foshnje.

Dhe kurmin tim e ndjek, të zbrazur nga vetë

vetja, duke lavduar zbrazëtinë e madhështores, të ftohtin e hirtë,

ku mund t'i ngjajmë vetes

sonë, të sëmurë.

Të sëmurë nga fryma, nga mungesat e mëdha

Që punojnë tek ne, në minerale,

Të sëmurë nga kohërat, që shekujt bashkojnë –

Nga tjetërsimi...

Sot sundoj perandori, kontinente.

Ndërsa nesër do t'i nguc të gjitha në një pikë.

Si në një piramidë mbyllem

në kurmin tim të hallakatur.

Gërmuqem gjithnjë e më thellë, në mjegull,

në terrin e trashë, me yje të pambaruar.

Dhe tërheq drynat e rri me askënd -

I dehur nga një mungesë.

Mihaela Pătraşcu: Prag statornic / Soglia ferma / Prag i qëndrueshëm

Poezii - Poesie - Vjersha

Traducere din română în italiană şi în albaneză / Traduzione dal romeno in italiano ed in albanese / Përkthim nga rumanishtja në italisht e në shqip:

Kopi Kyçyku

Redactor/ Redattore / Redaktor: 
Francesco Servida 

Editura Muzeului Literaturii Române 
La Casa Editrice del Museo della Letteratura Romena 
Shtëpia Botuese e Muzeut të Letërsisë Rumune 
Tehnoredactare şi copertă: KÜdesign® Bucureşti - Bucarest - Bukuresht 2005

Callatis

Litere greceşti şoptind taine

mâinilor noastre

pipăindu-le înţelesul,

podoabe cizelate de timp,

flori în piatră durate,

neofilite de veacuri,

zeiţe fără capete, Dionisos,

bacante

şi o lumină veche, un soare

bătrân licărind în toate,

vase, teracote, Tanagra,

capete sculptate grăind din vreun

mormânt,

frize şi metope şi cranii de berbeci

susţinând capiteluri corintic ornate.

Acolo se săvârşeşte o comuniune

cu localnicii din vremuri depărtate,

alunecăm în istorie

înspre traci alunecăm prin evi,

înainte de Christos

şi lângă pietrele delirând de soare

suntem însetaţi şi bolnavi

tânjim barbar după o dezmierdare

aici şi acum,

sub purpura de înserare.

Dy dialekte - një gjuhë

Kopi Kyçyku

Periudha nga kryengritja antiosmane e Bosnjë-Hercegovinës (1875), deri në fund të Luftës së Parë Botërore (1918), shënon një etapë mjaft të rëndësishme, dinamike dhe plot arritje në historinë e të gjithë popujve të Evropës Juglindore. Ajo përfaqëson jo vetëm hedhjen e disa hapave specifike për secilin komb në rrugën drejt modernizimit dhe evropianizimit, por edhe përmbushjen e idealeve përkatës.

Prej shekujsh, duke qënë të përfshirë brenda formash të ndryshme imperiale, popujt e rajonit nuk patën shtet të tyrin. Për vdekjen sa më të shpejtë të „Të sëmurit të Bosforit”, pra të Perandorisë Osmane, ishin të interesuar jo vetëm popujt e sunduar egërsisht prej saj, por edhe Fuqitë e Mëdha. Kjo shpjegohet me potencialin e madh ekonomik e njerëzor, sidhe me rëndësinë strategjike të Perandorisë Osmane, si ndërlidhëse e Evropës Perëndimore me trevat e Lindjes e me krejt kontinentin aziatik. Nga ana tjetër, as Fuqitë e Mëdha, siç dëshmuan faktet e mëvonshëm, sidomos Kongresi i Berlinit (1878), nuk deshën të dinin për fatin e „të vegjëlve”. Në ato rrethana, „mozaiku” i popujve, aq i larmë për nga elementët e qytetërimit, fesë dhe gjendjes materiale, po bëhej gjithnjë e më i vetëdijshëm për fatet e veta, aq më tepër që edhe ardhja në pushtet e Turqve të Rinj (1908), i zhgënjeu keq, duke mos mbajtur asnjë premtim.

Të mos “bdaren e bastardohen”...

-->

Kopi Kyçyku

Thuhet se goja e fëmijëve, ashtu si ajo e profetëve, thotë të vërtetën. Njëlloj si profetët, edhe fëmijët jetojnë në një univers ideal, në të cilin bota e brendshme dhe ajo e jashtme mund të ndërtreten, mund të ngjizen e madje të lindin nga shoshoqja. Tek të miturit e vërteta i avitet saktësisë së matematikës e relativitetit të fizikës. Për ta e vërteta nuk është më shumë apo më pak e vërtetë, por thjesht e vërtetë. Duke shkruar këto, sjell ndërmend vocrraken kolumbiane, për të cilën Markezi dëshmon se e pat portretizuar për një konkurs tregimesh. “Kur të rritem, dua të bëhem mjeke e shquar, në një spital të madh të Nju Jorkut dhe, kur të vdesin të sëmurët, të vdes edhe unë bashkë me ta” - ve në gojë të vogëlushes shkrimtari i famshëm.

Kam pasur gjithmonë një admirim thuajse fëmijëror për të vërtetat e për zbulimet e mëdha, jo rrallë ngazëllyese për nga thjeshtësia e sidomos për nga vërtetësia e tyre. Por edhe për nga mençuria, për nga përpjekjet shpesh titanike që ndryjnë në vete dhe jo më pak për shpresën për më mirë që rrezatojnë dhe, pse jo, për humanizmin që na përcjellin. Ndër këto shpikje, njëra është pikërisht rrota, ky njëpërmasim i sferës universale, ky nënshtrim i harmonisë ndaj barrës së mundit e djersës, sidhe ndaj “kruspullosjes” së hapësirës që kompasi modest i dykëmbëshit e mbidimensiononte. Janë të mirënjohura e të mbarëpranuara ndihmesat e mëdha dhe virtytet gatinjerëzore të rrotës. Prandaj me të drejtë çanga e alarmit e mediave këto ditë tingëlloi fort për mbrojtjen e një simotre të saj të vitit 168 para Krishtit, - të gjetur në Antigone, - objekt me rëndësi të veçantë për historinë e arkeologjisë sonë. Ajo nuk duhet lënë kurrsesi të pësojë fatin e qindra objekteve vlerërralla të kultit kristian e mysliman në kohën e monizmit në emër të luftës inkuizicioniste-mesjetare kundër “mbeturinave prapanike dhe paragjykimeve fetare”.

FAIK KONITZA: Proză

Gânditor, publicist, editor, prozator, traducător, poet, (satul Konica, Albania 1876-Boston, SUA, 1942), autor al volumelor "L'Allemagne et l'Albanie", "The Albanian question", "Dr. Acul descoperă rădăcinile dramei din Mamurras", "Albania - cum mi s-a părut", "Albania. The rock garden of southeastern Europe and other essays" etc.

Rugăciunea scriitorului

... Iar după ce am vorbit despre scriitori, vreau să vă mărturisesc ceva: am observat că toate cărţile de rugăciuni conţin rugăciuni pentru orice meserie şi profesie, dar n-au niciuna pentru scriitori. Eu nu prea sunt credincios, dar uneori mă mistuie focul unei credinţe temporare. Mă simt acum într-o astfel de stare şi am alcătuit o rugăciune, pe care vă rog să-mi permiteţi s-o citesc. N-are de-a face cu vreo religie anume, şi oameni din toate confesiunile o pot accepta. “Tatăl Nostru care eşti în ceruri, dă-ne puterea să ne ţinem gura închisă de câteori n-avem nimic de spus. Dăruieşte-ne răbdarea ca să înţelegem profund fiecare chestiune înainte de a scrie despre ea! Inspiră-ne cu un sentiment ascuţit al dreptăţii, ca nu doar să vorbim fără părtinire, ci şi să ne purtăm ca atare. Salvează-ne de capcanele gramaticii, de strâmbările limbii şi de aiurelile presei. Amin!”

1933

Sub clar de lună

Berbecul se învârtea în ţepuşă lângă focul măreţ, în pădurea, unde ne duceam săptămânal să mâncăm şi să bem, în mijlocul stejarilor, florilor, păsărilor şi izvoarelor. Întinşi pe iarbă, ascultam, cu bucurie şi tristeţe, întâmplările povestite de fiecare.

Când i-a venit rândul lui Met Rema, el a stat niţel pe gânduri, ca şi cum i-ar fi fost cu neputinţă să-şi aducă aminte ceva, şi a început:

„Armata noastră trecuse prin graniţa inamică. Păşeam fără oprire peste pământurile străine: satele şi oraşele se lăsau învinse, înfricoşate… După câteva zile de drum, am ajuns într-un oraş întins, înconjurat de castele puternice. Localnicii nu aveau tunuri şi puteam să îi atacăm, dar soliditatea castelelor ne-a făcut să mai medităm puţin. Comandanţii noştri au crezut că-i mai eficient să-i învingem pe duşmani prin înfometare. Aşadar, ne-am adunat în jurul oraşului, în rânduri, şi am construit fortăreţe umane şi adăposturi. Eram comandant şi, ca atare, mă bucuram de câteva drepturi în plus: noaptea, când se aprindeau luminile în oraşul asediat, mă plimbam în jurul zidurilor şi deseori - păşind sub pereţii caselor înalte - vedeam oameni, care îşi scoteau capetele prin ferestre. Într-o zi am observat o fată tânără, atrăgătoare, cu păr de aur şi ochi verzi, care îşi arunca privirile din fereastra unei case mari. Chipul ei atât de frumos mi-a atras atenţia. Ziua următoare am revenit acolo la aceeaşi oră, sperând s-o mai văd o dată. După aceea, în fiecare zi ochii noştri se întâlneau de departe, între mine şi ea legându-se o prietenie neprihănită. Mă apropiam de colţul casei sale şi simţeam o negrăită bucurie când mă uitam la buzele ei zâmbitoare, la părul ei ce se flutura luminos imediat după ce-şi scotea capul afară…”.

Met Rema s-a oprit, aruncând o privire întunecată spre poalele muntelui. O fină tristeţe ne-a pătruns pe toţi. El a continuat să povestească:

„Asediul oraşului începuse de zece săptămâni, cei asediaţi fiind deja chinuiţi de foamete. În ceea ce ne privea, aveam carne din belşug şi fructe gustoase culese direct din pomii locului. Mă gândeam cu ochii înlăcrimaţi cum se descurca iubita mea fată. Se spune că, cine caută, găseşte. Într-una din acele nopţi liniştite şi dulci, care îl îndeamnă pe om să-şi iubească viaţa, m-am apropiat de colţul nostru, cărând în braţe un coş plin cu struguri, piersici şi bucăţi de carne prăjită. O sfoară a coborât din fereastră, am legat bucuros coşul de sfoară, iar fata l-a tras în cameră. După câteva clipe, coşul a coborât iarăşi, umplut cu trandafiri… Nu ştiu câte ceasuri am stat acolo, uitându-mă vrăjit la părul ei, al cărui aur strălucea sub clar de lună… Constatând că, în ciuda foametei, cetatea încă nu se predea, într-o zi, comandantul general ne-a dat ordin să ne deplasăm mai departe. De acolo, o baterie de tunuri a noastră a tras întruna înspre cetate, ceea ce i-a obligat pe oamenii din cetate să ridice un drapel alb şi să deschidă porţile. Tunurile dărâmaseră şi arseseră numeroase case. Aşteptam tremurând de nerăbdare să alerg liber spre casa fetei. Şi a fost vai de viaţa mea! Când am ajuns acolo, am găsit-o întinsă în pat; femeile, în jurul ei, plângeau: o ghiulea blestemată îi smulsese viaţa din piept, chiar în casa părintească”.

1898

---

[1] Gjergj Kastrioti Skanderbeg (1412-1468), eroul naţional al albanezilor.

LETËRSIA SHQIPE NË RUMANISHT / LITERATURA ALBANEZĂ ÎN LIMBA ROMÂNĂ

I përktheu në rumanisht: Kopi Kyçyku / În româneşte Kopi Kycyku

ERNEST KOLIQI: Negustor de steaguri (Tregtar flamujsh)

Prozator, poet, dramaturg, eseist şi profesor de literatură (Shkodra, 1903-Roma, 1975). A studiat literatura la Padova, în Italia. Autor al volumelor: “Umbra munţilor”, “Negustor de steaguri” "Chemarea lui Skanderbeg", "Urma anotimpurilor", "Simfonia vulturilor", "Gustul pâinii dospite", "Oglinzile lui Narcis", "Leagănul de aur", "Lună însângerată" etc. A înfiinţat în Italia importante centre universitare de studii ale civilizaţiei albaneze, precum şi reviste de literatură, cultură şi spiritualitate.

Negustor de steaguri

Un sentiment întunecat, ca o scârbă inexplicabilă, îl ţinea departe pe Hilush Vilza de prăvălia lui Gaspar Tragaci. Când era obligat să treacă pe acolo, păşea pe „malul” prăvăliilor de vis-a-vis, rapid, fără a-şi întoarce capul, suspendat în teama ca nu cumva iese negustorul şi-l cheamă. Cândva întâlnirea avea să se producă, deoarece îi datora o vizită mai de mult vechiului prieten de familie. Şi după decesul tatălui lui Hilush, Gaspar şi-a păstrat prietenia ca înainte, venea în vizită cu ocazia sărbătorilor sau în zilele onomastice, atent şi grijuliu, în timp ce fiul celui decedat trăia în străinătate, unde plecase să studieze. Iar acum Hilush se întorsese la Shkodra şi era dator să-şi salute prietenul. Era o datorie vitală. Era zilnic în dilemă şi nu ştia ce anume îl obliga să amâne întâlnirea.

Într-o zi, n-a mai avut cum să scape.

În timp ce se plimba în bazar împreună cu Remzi Frashnjeti (când era cu vreun prieten, se simţea mai curajos), a auzit un zgomot la fereastra prăvăliei. A trebuit să se întoarcă şi a dat de imaginea negustorului care îi făcea semne de dincolo de masa lui de lucru. Cu o nelinişte în inimă, nelinişte pe care a considerat-o ridicolă, Hilush s-a despărţit de prietenul său şi a intrat în prăvălie.

Gaspar stătea în picioare, la mijlocul încăperii.