Antologji e poezisë rumune moderne / Antologji a poeziei române moderne

Botim digjital

 

Panait Istrati: "Kira Kiralina" (fragment)

 

A u t o r i

Prozator i shquar i gjuhëve frëngjisht e rumanisht, lindur në qytetin Braila të Rumanisë, më 10/22 gusht 1884. U end për të fituar bukën e gojës si punëtor me mëditje, por edhe si gazetar e fotograf, që nga Bukureshti e Kostandinopoja, në Aleksandri, Kajro, Napoli, Paris, Gjenevë, Lozanë etj. Për shkak të vështirësive të mëdha, në vitin 1921, kur ndodhej në Nisë, u përpoq të vrasë veten. Në xhep i gjetën një letër drejtuar nobelistit francez Romain Rolland, i cili ia lexoi shkrimet dhe e mbështeti fuqishëm. Pritja që iu bë librave të tij dhe ndikimi që patën në mjediset letrare evropiane e botërore, ishin të jashtëzakonshëm. Pas peripecish e vështirësish të shumëllojshme, i sëmurë nga tuberkulozi, Istrati kthehet përfundimisht në Rumani në vitin 1933. Ndërron jetë në Senatoriumin Fillaret të Bukureshtit, më 16 prill 1935. Librat e tij janë përkthyer në mbi 30 gjuhë. 

L i b r i

Rrëfimi „Kira Kiralina“ u botua së pari në gushtin e vitit 1923 në Paris, në frëngjisht, shoqëruar me një parathënie nga Rolland, dhe korri sukses të pazakontë te kritika dhe lexuesit. Kjo kryevepër e letërsisë evropiane vjen për herë të parë në shqip nga Kopi Kyçyku.

Shtëpia Botuese PA, 2015

Botimi i kësaj vepre u mbështet financiarisht nga TRADUKI, një rrjet letrar ku bëjnë pjesë Ministria Federale për Evropë, Integrim dhe Punë të Jashtme e Republikës së Austrisë, Ministria e Jashtme e Republikës Federale të Gjermanisë, Fondacioni zviceran “Pro Helvetia”, Zyra e Kancelarit Federal të Republikës së Austrisë, “KulturKontakt Austria”, Instituti “Goethe”, Agjencia Sllovene e Librit “JAK”, Ministria e Kulturës e Republikës së Kroacisë, Departamenti i Kulturës i Qeverisë së Principatës së Lihtenshtajnit, Fondacioni Kulturor i Lihtenshtajnit, Ministria e Kulturës e Republikës së Shqipërisë, Ministria e Kulturës dhe e Informimit e Republikës së Serbisë, Ministria e Kulturës e Republikës së Rumanisë dhe Fondacioni “S. Fischer".

Panait Istrati: "Kira Kiralina" (fragment)

„Dy apo tre vite rodhën të lumtur, të vetmit vite të fëmijërisë sime, që më kanë mbetur të kthjellët në kujtesë. I kisha mbushur të njëmbëdhjetat. Kira ishte pesëmbëdhjetë dhe nuk ndaheshim asnjë çast. E ndiqja këmba-këmbës, kudo, si këlysh, s’ia ndaja sytë as kur shkonte në nevojtore, ia puthja rrobat e parfumuara. Dhe vajza e gjorë mbrohej ashtu siç mundte, me ëmbëlsi, duke më pandehur të pafajshëm. Me thënë të drejtën, nuk kisha asnjë mendim të saktë, nuk dija çfarë doja, vdisja nga ëndja dhe shkrihesha pas saj.

Duhet të shtoj se, në shtëpinë e nënës sime, jetonim në ferrin e dashurisë. Gjithçka ishte dashuri: të dyja femrat dhe adhuruesit e tyre, tualeti, likeret, parfumet, këngët e vallet. Edhe ikja qesharake nga sytë këmbët e dashnorëve më dukej joshëse dhe argëtuese. Vetëm ardhja e babait dhe përplasja e kokave tona pas mureve ishin të papëlqyeshme dhe pa dashuri. Por i merrnim si një çmim që duhej paguar: çmimi i kënaqësisë. Mamaja thosh:

- Çdo lumturi ka anën e vet të trishtë: madje edhe jetën e paguajmë me vdekjen. Prandaj edhe duhet ta jetojmë. Jetojeni, fëmijë, jetojeni sipas shijeve tuaja, dhe në mënyrë të atillë që të mos ndjeni keqardhje për asgjë në Ditën e Gjykimit të Mbramë.

GRIGORE VIERU: Bota është plot me ura (Poezi)

U lind më 14 shkurt 1935 në katundin Pererata të ish-qarkut Hotin, në territorin e sotëm të Republikës së Moldavisë, në famile bujqve rumunë Pavel dhe Eudokia Vieru, me mbiemrin vajzëror Didik. Kreu shkollën shtatëvjeçare në fshatin e lindjes në vitin 1950 dhe vazhdoi shkollën e mesme në qytetthin Lipkan, të cilën e përfundoi më 1953.

Filloi të botojë më 1957, kur ishte student. Më 1958, Vieru mbaroi Institutin Pedagogjik “Ion Kreanga” të Kishinjevit, Fakultetin e Filologjisë dhe Historisë. Në të njëjtin vit iu botua vëllimi i dytë poetik për fëmijë dhe nisi punën si redaktor në revistën për fëmijë “Shkëndija leniniste”. Ka qenë redaktor edhe i revistës “Dnjestri”, organ i Bashkimit të Shkrimtarëve të Republikës së Moldavisë, i Shtëpisë Botuese “Libri Rumun”, i Shtëpisë Botuese “Libri Moldovas”, ku iu botuan dy vëllime të tjera me vjersha dhe një poemë kushtuar Mihai Emineskut. Më 1965 i jepet Çmimi Republikan i Komsomolit për vëllimin “Vargje për lexuesit e të gjitha moshave” etj.

Më 1968 boton vëllimin me poezi lirike “Emri yt”, që u vlerësua nga kritika si vepra më origjinale. Në vitet 1969, 1970, 1973, 1974, 1977, 1981, 1982, 1989, Grigore Vieru boton në Kishinjev e në Bukuresht njëri pas tjetrit vëllime të tjera poetike, që gëzojnë popullaritet të madh.

Më 1990 u zgjodh Anëtar Nderi i Akademisë Rumune, më 1991 anëtar i Komisionit Shtetëror për Çështjet e Gjuhës, ndëra më 1992 Akademia Rumune e propozoi kandidat për Çmimin Nobel për Paqe.

Në vitin 1993 Grigore Vieru u zgjodh anëtar korrespondent i Akademisë Rumune.

Më 16 janar 2009, poeti pësoi një aksident të rëndë automobilistik në afërsi të Kishinjevit, çka i solli vdekjen.

Nëna

(Mama)

Ngadalë, çapitu, ngadalë,

Mos shkelësh, pa dashur, nënoke

Mbi farat që krahin si valë

Mes qiellit e kësaj toke!

E ndrojtur më je në vështrim,

E lumtur në shpirt, gjithsesi -

Veç bari ta njeh çdo mendim,

Dhe ylli si quhesh e di.

VALERIU MATEI: Ka diçka përtej fjalëve... (Poezi)

Valeriu Matei u lind në të njëjtën datë, pra më 31 mars, me poetin e madh rumun Nikita Stanesku. Për këtë arsye, çdo fundmars, Matei vjen nga Kishinjevi në Plojesht, në qytetin e Nikitës, për të ripërjetuar  momentin yjor ndërmjet qenies, metafizikës dhe historisë. Valeriu Matei është një nga figurat emblematike të lëvizjes së Rilindjes Kombëtare të Besarabisë. Kur ka qenë e nevojshme, poeti ka veshur edhe përkrenaren e politikanit. Nuk u kaplua nga ky mision dhe i dha poezisë zgjidhje estetike të mbamendshme. E ka përqafuar fort metaforën me historinë, duke u bërë poet modern, me zotërim të shkëlqyer të gjuhës rumune. Ka përkitje të thella me poezinë e madhe rumune. Ioan Aleksandru ka zbuluar tek Valeriu Matei “një fuqi të fjalës dhe një thellësi të ligjërimit si rrallëherë mund të haset tek një i ri i sotëm, në gjuhën e Emineskut” . Për Valeriu Matein poezia është një mënyrë përjetimi yjnor, një mjet mbijetimi, por, në rast nevoje, edhe një mburojë e shtizë. Një poet i shquar dhe një njeri me mirësi të madhe. Një mik i rrallëgjetshëm. (George Parzha)

Ekuacionet e pezmit

(Ecuaţiile disperării)

1.

qytetthe mbi eshtra, Xhokonda të mbështjella në

veshjen e tymtë të një buzëqeshjeje

të hapur si një stacion treni,

Danubi prej lotësh nuk ka më shtrat

kripa e dherave është kalbur në gjak,

jo fitore, jo vetmi,

qeni hipur majë piramidës

do të vdesë në trekëndshin vigjilues

i dërrmuar në mesnatë

prej një fije bari

2.

përmes mendimit kolektiv të rrugës

kalon rinia e përskuqur e mjegullës

                   hipur mbi kalë të bardhë,

kalon shqiponja e mbarsur e shënjuar

në të vetmen vijë të trurit

me yllin e kuq në pesë cepa të verbër,

kalon kamioni me xhamat të vrimuar

nga mustaqet e mëdha të xha xho-së,

kalëron një bullafiq i vrenjtur

mbi jetën politike

dhe një rreze e përkthyer në prapashtesat e habisë

puthitur me një emër apostulli,

kalojnë, kalojnë, na kalojnë,

nëpër mendimin kolektiv, nëpër

mënyrën e të menduarit të përbashkët

kurrgjëja, orvatja e kurrgjësë,

fjalimet e kameleonëve gagaçë

gjasmues të mendimit kolektiv të rrugës

3.

ka diçka përtej fjalëve -

domethënia e fshehur e çastit që ka ikur,

kuptimi i kuptimit ku lëviz

si në një kënetë që ka zënë

kore të hollë në diell,

asnjë hap majtas,

asnjë hap djathtas

kuptimit të kuptimit -

përtej është shurdhimi i dritës

dhe zhurma pa ngjyrë,

Poezi rumune moderne

Krijimet e mëposhtme janë shkëputur nga „Antologji e poezisë rumune moderne”, hartuar nga Kopi Kyçyku dhe botuar në Bukuresht në vitin 2003.

Në rreth 500 faqet e saj, antologjia e mësipërme përfshin pjesë nga krijimtaria e më shumë se 180 shkrimtarëve të rumanishtes, qysh nga fillimet e deri në ditët tona.

MIHAI EMINESKU

(1850-1889)

Glosë (Glossă)

Koha shkon e koha vjen,
Gjithçka rri e re, e vjetër;
Ç’është mirë a keq, e gjen,
Vraje mendjen veç, patjetër;
Mos ki shpresë e mos u ndruaj,
Ç’është valë, do shkojë si valë;
Në çdo ngasje, si i huaj,
Rri i ftohtë dhe pa fjalë.

Gjëra plot para na dalin,
E në vesh na vijnë të tjera,
Por vëmendjen dot s’e ndalin,
S’kemi nge, ndaj i merr era.
Pangurrim qëndro mënjanë,
Tek vetveten e rigjen,
Kur me zhurma anembanë
Koha shkon e koha vjen.

As akrepi i saj nuk pjerret -
Kjo peshore e mendimit -
Drejt momentit që ze bjerret -
Fli e maskës së galdimit,
Që nga vdekja e saj merr lindje
Edhe zgjat një çast, jo tjetër,
Për atë që e njeh me bindje
Gjithçka rri e re, e vjetër.

Spektator si në teatër
Në kët’ botë përherë ji:
Luan njëri sa për katër
Çirrja maskën gjithsesi;
Dhe në nxjerrtë lot fytyre
Rri në qoshe, veten ndjen,
Të kuptosh nga arti i tyre
Ç’është mirë a keq, e gjen.

Çka do vijë e çfarë ka shkuar
Janë dy pamje, veç një fletë,
Fillin ka për ta shikuar
Bash në fund kush nxë në jetë;
Gjithë ç’qenë e do të vinë
I shikojm’ me sytë e vjetër
Që t’u njohësh kotësinë
Vraje mendjen veç, patjetër.

Mbetkan pó të njëjtat mjete
Që trysnojnë çdo gjallesë
Kanë rrjedhur mijra vjete,
Bota njeh gaz e dënesë;
Tjetër maskë, e njëjta pjesë,
Tjetër gojë, të njëjtët truaj,
I zhgënjyer, prerë në besë
Mos shpreso e mos u druaj.

Mos shpreso kur ligësitë
Për ngadhnjim lidhen jo rrallë
Ta kalojnë ndyrësitë
Dhe në qofsh me yll në ballë;
Mos u tremb kur përsëri
Ndërlëvdohen me aq fjalë
Me ta kurrë shok mos ji
Ç’është valë, do shkojë si valë.

Me një këngë prej sirene
Bash kjo botë i ngre kurth dritës
Që të ndrrojë aktorët skene
Me karrem të josh drejt pritës;
Atypari qëndro strukur
Veshin fare mos e luaj
Që nga shtegu ku je futur
Në çdo ngasje, si i huaj.

Në qëllofshin, bëj mënjanë,
Në të nëmshin, mos bëj zë;
Se dhe fjalët vlerë s’kanë
U di kutin, çfar’ pret më?
Le të thotë gjithkush ç’të dojë,
Kush të mundë, le të dalë
Që mos lidhesh as me gojë
Rri i ftohtë dhe pa fjalë.

Rri i ftohtë dhe pa fjalë
Në çdo ngasje, si i huaj,
Ç’është valë, kalon si valë,
Mos shpreso dhe mos u druaj,
Vraje mendjen veç, patjetër,
Ç’është mirë a keq, e gjen;
Gjithçka rri e re, e vjetër;
Koha shkon, por edhe vjen.

* Glossa (γλῶσσα) – fjalë greke që ka kuptimet “gjuhë” dhe / ose “ligjërim”

Dy fjalë për dy poetë miq

-->

Me stile të ndryshëm, Tahsin Saraçin dhe Qemal Bajramin i bashkojnë ndjesia e hollë, aftësia e madhe vëzhguese dhe zhbiruese në dukuritë e jetës shoqërore, në historinë, në zakonet e traditat e atdheut të tyre; çiltërsia, fryma polemike, dinamizmi i vargut, optimizmi për të ardhmen.

“Bir ölümsüz Yalnızlık” (Një vetmi e përjetshme), 1964; “Güneş kavgası” (Lufta për diellin), 1968; “Direnmeler” (Qëndresa), 1973, që kanë fituar edhe çmime ndërkombëtare, janë vëllime me tituj që mishërojnë ecurinë poetike dhe burimet e frymëzimit të Tahsin Saraçit. Poezitë që po botojmë janë shkëputur nga veprat e lartpërmendura. Dashuri, miqësi, luftë kundër të gjitha forcave të errësirës, që e skllavërojnë njeriun, janë dhënë në një mënyrë që të mbërthen, me gjuhë të pasur, plot figura e imazhe të freskëta, të huazuara nga natyra e vendlindjes, gjithkund e pranishme dhe me të cilën poeti është “i injektuar” deri në eshtër. Tek lexon poezitë e tij, të përkthyera tashmë në shumë gjuhë të botës, para syve të shfaqen, të vizatuara me gjallëri e vërtetësi, skena e tablo shumëpërmasore, që të krijojnë ndjenjën e së bukurës në kuptimin e mirëfilltë të saj. Është një poezi që “rroket” nga të gjitha shqisat; niset nga realiteti i çdo dite, nga kujtimet e mbresat, për t’i shndrruar ato sakaq në përfytyrime të gjera e me dritë.

Në fillim, poeti kërkon tek dashuria një “ilaç” kundër ankthit, që ia shkakton pafuqia para padrejtësive dhe mizorive të botës. Më pas, zëri i tij tingëllon gjithnjë e më i ngutur dhe më i shqetësuar – thirrje patetike për qëndresë sulmuese.

I ushqyer nga kultura përparimtare e Orientit dhe e Perëndimit, poeti, duke gërmuar me vetëdije qytetare në brendësi të vlerave historike të Anadollit të lashtë, arrin të ngjizë një sintezë bashkëkohore, duke e vendosur qëndrën e vet të rëndesës në peshoren e të shtypurve. Zëri i tij, tek vjen me jehona nga trevat e Anadollit malor për të kërkuar “diell e shi” për të gjithë të vobegtët, fiton përmasat e një kënge humane universale.

Poezitë e mbarsura me farën e revoltës burojnë nga vitet e errta të sundimit të regjimit diktatorial të Adnan Menderesit (1950-1960) dhe ngrihen jo vetëm kundër tij, por edhe kundër reaksionit ndërkombëtar, të cilit i ishin hapur me të dyja kanatat dyert e Turqisë.

Një dramë për virtytet e gruas shqiptare

Kopi Kyçyku

Shkrimtari rumun Stefan Xheorxhesku-Serxhent (1859-1922), luftëtar i vijës së parë në përpjekjet për Pavarësinë e Rumanisë, ka qënë mik i çiltër e i zjarrtë i kombit e i popullit tonë. Këto ndjenja të ngrohta ai i ka shprehur nëpërmjet veprës së tij letrare, në prozë e në poezi. Vend të dukshëm në këtë drejtim ze edhe drama me pesë akte në vargje “Shqiptarët”, e botuar në Bukuresht nga Instituti i Arteve Grafike të Rumanisë, më 1898 dhe e vënë në skenë, po aty, një vit më vonë.

Njohës i mirë i historisë dhe i traditës sonë, autori ka ditur të na japë me vërtetësi, me patos e me art, tablo të fuqishme e prekëse nga luftrat heroike e të njëpasnjëshme të bijve e bijave të popullit tonë në vitet e fundit të sundimit të Sulltan Mehmetit II (1784-1839).

Idetë se forca e gjallë, që do ta shpëtojë Shqipërinë, janë masat popullore, njerëzit e thjeshtë, madje edhe gratë si Dora, me aftësi komanduese dhe se Shqipëria rron e do të rrojë edhe pa Skenderbeun, se vepra e fryma e tij janë në zemrat e të gjithëve, nënvizohen qartë gjatë krejt zhvillimit të ngjarjeve të dramës. Kemi arsye të besojmë se emrin e protagonistes kryesore të dramës, Dora, autori ia ka marrë “hua” së shquarës sonë Dora d’Istria, aq e njohur dhe e vlerësuar në Rumani, por edhe në botë.

Autori di të bëjë një diferencim të thellë edhe në gji të shoqërisë osmane, duke dalluar qartë e prerë kastën e korruptuar të Sulltanit nga njerëzit e thjeshtë, që vuanin e shtypeshin njëlloj si popujt e tjerë të perandorisë. Krahas shqetësimit të Sulltanit, ngaqë “Shqipëria është kockë e fortë dhe e pakapërdishme”, zbërthehen artistikisht, në dritën e fakteve historike, dhelpëria e qëndrimi me dy faqe i Venetikut ndaj çështjes shqiptare.

Evropa e Poetëve: Judith Herzberg (Holandë)

--> -->

Vader en zoon in hevige regen

Je zoon op je schouders.

Boven hem je paraplu

een lopend torentje

in regen van nu.

Zelf wees geweest

en wees gebleven

zit je daar zelf

op schouders

van ouders, zelf

in de vorm

van een zoontje,

en boven de hoofden

een ronde en kleine

maar troostende droogte.

At e bir nën shiun e rrëmbyeshëm

Yt bir mbi shpatullat e tua.

Çadra jote përsipër

çati shëtitëse

në rrebeshin imcak.

Ti që ke qënë bonjak

dhe jetim ke mbetur

ndodhesh

i strukur mbi prindët e tu

dhe ke trajtën

e tyt biri, sipër

kokash, nën rrethin

e vogël, të imtë, të sigurtë.

Shqipëroi: Kopi Kyçyku

Xhakomo Leopardi (Giacomo Leopardi) - Poezi/i

(1798- 1837)

L’infinito

Sempre caro mi fu quest’ermo colle,

E questa siepe, che da tanta parte

Dell’ultimo orizzonte il guardo esclude.

Ma sedendo e mirando, interminati

Spazi di là da quella, e sovrumani

Silenzi, e profondissima quiete

Io nel pensier mi fingo; ove per poco

Il cor non si spaura. E come il vento

Odo stormir tra queste piante, io quello

Infinito silenzio a questa voce

Vo comparando: e mi sovvien l’eterno,

E le morte stagioni, e la presente

E viva, e il suon di lei. Così tra questa

Immensità s’annega il pensier mio:

E il naufragar m’è dolce in questo mare.

Pafundësia

Ngaherë e dashur më ka qënë kjo kodër vetmitare

E ky gardh, që nga kaq anë

Të horizontit të fundmë vështrimin e përjashton fare

Por duke ndenjur e admiruar që aty, të pacaket

Hapësira, dhe mbinjerëzoret

Heshtje, tok me qetësinë e tejthellë

Në mendim gjasmohem; ku për pak

Zemra nuk llahtarohet. Dhe ashtu si erën

Ndjej si fëshfërit mes këtyre bimësh, atë

Qetësi pa anë e fund të këtij zëri

Çapitem duke krahasuar: e kujtoj amëshimin,

Dhe stinët e vdekura, dhe të tashmen

E të gjallën , e tingullin e saj. Kështu mes kësaj

Pafundësie mbytet mendimi im:

E zhytja më duket e ëmbël në këtë det.

Shqipëroi: Kopi Kyçyku

Poeti italian Xhakomo (Giacomo) Leopardi, më i madhi lirik i kombit të vet, natyrisht me përjashtim të Dante Aligierit (1265-1321), që mbahet si më i madhi krijues italian i të gjitha kohërave, pati një jetë të vetmuar, të shkurtër e të dhembshme, të tronditur nga ankthe e makthe, nga sëmundje e varfëri. Gjeni i parapjekur, ai është i ndjeshëm ndaj absurditetit të gjendjes njerëzore, ndaj pashpresës dhe vetmisë së njeriut në gji të një natyre shpërfillëse ndaj fatkeqësive të tij. Veprat kryesore: “Pafundësia” (1819) dhe Këngë (1831).

Aura Christi: Nga ”Arkitektura e natës” (Arhitectura nopţii) - fragmente

-->

-->

Shqipëroi: KOPI KYÇYKU

Aura Christi u lind më 12 janar 1967 në Kishinjev (Moldavi). Ka mbaruar Liceun teorik rumuno-francez “G. Asahi” (1984) dhe Fakultetin e Gazetarisë në Universitetin Shtetëror të kryeqytetit të Moldavisë (1990). Ka filluar të botojë më 1983. Më 1988 u caktua redaktore në revistën Rinia e Moldavisë (Tineretul Moldovei), ndërsa më 1991 u bë kryeredaktore e revistës kulturore Galaksia Gutenberg (Galaxia Gutenberg).

Më 1993 largohet nga Kishinjevi për në Bukuresht. Aty punoi fillimisht si redaktore rubrike në revistën Bashkëkohësi. Ideja Evropiane (Contemporanul. Ideea Europeană); në vitet 1999-2001 u emërua zëvendëskryeredaktore, ndërsa nga viti 2002 është kryeredaktore e revistës së lartpërmendur. Së bashku me Andrej Potlogun, në tetor 2003 themeloi Fondacionin Kulturor Ideja Evropiane dhe Shtëpinë Botuese Ideja Evropiane, ndërsa më 2005 – Grupin Ideja Evropiane & EuroPress.

Ka botuar në revista të mirënjohura në Rumani, Francë, Gjermani, Belgjikë, Itali, Suedi, Rusi, SH.B.A.. Krijime të saj janë përfshirë në antologji të botuara në Francë, Suedi, Rumani, SH.B.A., Gjermani, Rusi, Republikën e Moldavisë, Belgjikë. Është antare e Bashkimit të Shkrimtarëve të Rumanisë dhe e PEN-klubit.

Vëllime poetike: Nga ana tjetër e hijes, 1993; KundërMeje, 1995; Ceremonia e Verbimit, 1996; Lugina e Mbretërve, 1996; Mos më prek, antologji, 1997, 1999; Muri i fundit, 1999; Zambakët perandorakë,Elegji Veriore, 2002; Libri i joshjes, antologji, 2003. antologji, 1999;

Libra me ese: Copëza qënieje, 1998; Labirinti i mërgimit, 2000, 2005; Shpati tjetër, 2005; Ushtrime fati, 2007; Feja e të gjallit, 2007; Tri mijë shënja, 2007

Romane: tetralogjia Shqiponja nate: Skulptori, vëll. I, 2001, 2004; Nata e të huajit, vëll. II, 2004; Lojrat e mëdha, vëll. III, 2006; Dëbora e qëngjave, vëll. IV, 2007.

Libra publicistikë: Gostia e gërmave; Dialogje me…, 2006

Përkthime: Anna Ahmatova, Poezi dhe fat, 2001; Valerij Voroncov, Rumania, 2003

Përgatitje dhe përkujdesje botimesh: Romani rumun në kolokiume, 2002; Nicolae Breban · 70, 2004; Çështja hebraike, 2006; Ion Ianoshi - 80 (në bashkëpunim me Aleksandru Stefaneskun)

Libra të botuar jashtë shtetit: Geflüster/Pëshpëritja,vjersha, 2002 (Shtëpia Botuese Dionysos, përkthyer nga Christian Schenk, Gjermani); Elegien aus der Kälte/Elegji nga sfera e të ftohtit, vjersha, 2008 (Shtëpia Botuese Pop Verlag, përkthyer nga Edith Konradt, Gjermani)

Çmime letrare: Çmimi për poezi i Ministrisë së Kulturës së Rumanisë, 1993; Çmimi për poezi i Akademisë Rumune, 1996; Çmimi për poezi i Bashkimit të Shrimtarëve dhe i Shtëpisë Botuese Vinea, 1997; Çmimi për ese i Bashkimit të Shkrimtarëve të Moldavisë, 1998; Çmimi për poezi „Jon Shiugariu”, 1999; Çmimi për roman i revistës Tomis dhe i Degës së Dobruxhës të Bashkimit të Shkrimtarëve të Rumanisë, 2001; Çmimi për poezi i revistës Antares, 2003; Çmimi për roman i revistës Kuvendime letrare (Convorbiri literare), 2004; Çmimi „Autori i vitit” (Shoqata e Botimeve Letrare dhe e Shtëpive Botuese të Rumanisë, 2007).

***

„[…] ja, në fjalët e Aura Christit, tek rrjedh i bollshëm, nga burime të fshehta, lumi jetëdhënës i poezisë, të mos na trembë retorika e gërmave të mëdha, të Poezisë së madhe.”

Nicolae Balota

„Aura Christi është ajo që zotëron më thellë kuptimin e tragjikes. Diskursi lirik i saj, me fuqi fjale dhe përfytyrimi të jashtëzakonshëm, nuk e anashkalon patosin […]”

Sorin Aleksandresku

„Duke shkruar një poezi vitale, të shkapërderdhur, të vrrullshme, Aura Christi ze vend në fushën e forcës së rinisë së saj shpërthyese të natyrshme, së cilës nuk i ve zigzage e me të cilën përpiqet të shkrihet me mënçuri lirike. Është një „ethe e shëndetit”, që të përdorim fjalët e një moralisti të shquar frëng, që i siguron diskursit jo vetëm një lloj bashkëshoqërimesh, – të gjera, retorike, - por edhe një ritëm dyndës, një rrjedhje gurgulluese, një ton vetëkënaqës, fitimtar, si një valëvitje flamuri i un-it, në një ajër ku „përjetësisht bie erë fillimi, erë dite të papërfunduar” . […]”

George Grigurku

„[…] një poezi himn, diellore, solemne, e ashpër në artikulimet e saj sintaksore, që sikur nuk do t'ia dijë aspak për ritmet e lehta, e ngjizur mbi ngrehinat e përkushtimit dhe të kredos, të cilit i shërben ethshëm, gati-gati me fanatizëm. Në krejt poezinë e Aura Christit, pa të dytë për nga problematika dhe shtjellimet e saj, ku un-i pasqyrohet në një didakticizëm të lartë, qëndrimet mishërohen në një titanizëm në të cilin lavdimi i hyjnisë dhe davaritja e un-it përbëjnë pamjet e të njëjtit diskurs. Ky është shkaku që pohimet, në rreptësinë e tyre, ngandonjëherë duken brutale, me një ashpërsi që nxjerr në pah vënien e krejt lirikës nën shënjën e poezisë së konceptit. […] një poezi, lirizmi i së cilës është gdhendur lirshëm në shkëmb me daltë [...]”

Mirçea A. Diakonu

-->

Elegji veriore

(Elegii nordice)

elegjia e parë. tempullarët.

Odë mungesës

(Odă absenţei)

(në metër antik)

Sot sundoj perandori, kontinente.

Dhe, i dehur nga jeta, frymën time e flak

Në themelin e botës, të rritur nga

Buzëqeshja e një foshnje.

Dhe kurmin tim e ndjek, të zbrazur nga vetë

vetja, duke lavduar zbrazëtinë e madhështores, të ftohtin e hirtë,

ku mund t'i ngjajmë vetes

sonë, të sëmurë.

Të sëmurë nga fryma, nga mungesat e mëdha

Që punojnë tek ne, në minerale,

Të sëmurë nga kohërat, që shekujt bashkojnë –

Nga tjetërsimi...

Sot sundoj perandori, kontinente.

Ndërsa nesër do t'i nguc të gjitha në një pikë.

Si në një piramidë mbyllem

në kurmin tim të hallakatur.

Gërmuqem gjithnjë e më thellë, në mjegull,

në terrin e trashë, me yje të pambaruar.

Dhe tërheq drynat e rri me askënd -

I dehur nga një mungesë.