Kopi Kyçyku
Periudha nga kryengritja antiosmane e Bosnjë-Hercegovinës (1875), deri në fund të Luftës
së Parë Botërore (1918), shënon një etapë mjaft të rëndësishme, dinamike dhe
plot arritje në historinë e të gjithë popujve të Evropës Juglindore. Ajo
përfaqëson jo vetëm hedhjen e disa hapave specifike për secilin komb në rrugën
drejt modernizimit dhe evropianizimit, por edhe përmbushjen e idealeve
përkatës.
Prej shekujsh, duke
qënë të përfshirë brenda formash të ndryshme imperiale, popujt e rajonit nuk
patën shtet të tyrin. Për vdekjen sa më të shpejtë të „Të sëmurit të Bosforit”,
pra të Perandorisë Osmane, ishin të interesuar jo vetëm popujt e sunduar egërsisht
prej saj, por edhe Fuqitë e Mëdha. Kjo shpjegohet me potencialin e madh
ekonomik e njerëzor, sidhe me rëndësinë strategjike të Perandorisë Osmane, si
ndërlidhëse e Evropës Perëndimore me trevat e Lindjes e me krejt kontinentin
aziatik. Nga ana tjetër, as Fuqitë e Mëdha, siç dëshmuan faktet e mëvonshëm,
sidomos Kongresi i Berlinit (1878), nuk deshën të dinin për fatin e „të
vegjëlve”. Në ato rrethana, „mozaiku” i popujve, aq i larmë për nga elementët e
qytetërimit, fesë dhe gjendjes materiale, po bëhej gjithnjë e më i vetëdijshëm
për fatet e veta, aq më tepër që edhe ardhja në pushtet e Turqve të Rinj
(1908), i zhgënjeu keq, duke mos mbajtur asnjë premtim.
