(Replikë për pseudot antishqiptarë)
Gjuha e një populli tjetër, sado thellë ta mësosh, sado mirë ta flasësh e ta shkruash, për ty mbetet përfundimisht e huaj. E huaj, sepse nuk është gjuha me të cilën të ka mëkuar nëna dhe me të cilën janë marrë vesh të parët e tu qyshse kanë dalë në jetë, me të cilën kemi thurrur këngët e djepit, e trimërisë e të atdhetarisë, vajtimet e mallkimet, thirrjet për luftë çlirimtare e dinjitet kombëtar, protestat e kundërveprimet ndaj padrejtësive që na kanë bërë ata, të cilët, denbabaden, kanë dashur e duan të na nënvleftësojnë.
Të gjithë i ndjejmë drithërimat shpirtdhembëse, tronditëse e krenare, saherë që ushton Himni i Flamurit dhe, me lotë në sy, përsërisim, më fort me kordat e zemrës, se sa me ato të zërit: „ … Se Zoti tha vetë me gojë / Që kombe shuhen përmi dhé, / Po Shqipëria do të rrojë, / Për të, për të luftojmë ne…”
Të gjithë ne që gjendemi, - dashtë Zoti, përkohësisht, - në dhera të tjera, joshqiptare, mallin për atdhe, për gjithçka, me frymë e pa frymë, që ndodhet apo thith ajrin e maleve e të fushave shqiptare, e shuajmë sadopak duke këmbyer fjalë në gjuhën amtare. Dhe, kur një mundësi e tillë ndonjëherë të mungon, ngaqë rretheqark veshi të zë vetëm e vetëm fjalë të huaja, je gati të thuash: „Ah, ç’nuk do të jepja sikur të dëgjoja një fjalë shqip”! Edhe sharje po të ishte, - në atdhe do t’i hidheshe në grykë fyesit, - këtu, mbase, do ta pranoje, sepse, në fund të fundit, do të të vinte mirë që një i huaj po të flet në gjuhën tënde. Kjo do të thotë që ky i huaj ta do sadopak kombin, përderisa gjuha është shëmbëlltyra më besnike e kombit.
Cili nga ne nuk është ndjerë krenar kur i ka rënë rasti fatlum të njohë të huaj, të cilët merren, në një mënyrë apo në një tjetër, me shqipen. Kush nuk ushqen nderimin më të madh për albanologët, që nuk janë më midis nesh, - Gotfrid Vilhelm Lajbnic (1646-1717), Hans Erik Tunman (1746-1778), Johan Georg Fon Hahn (1811-1869), Franc Bop (1791-1867), Eduard Shnajder (187?-19??), Holger Pedersen (1867-1953), Kristian Sanfeld-Jensen (1873-1942), Norbert Jokl (1877-1942), Maksimilian Lamberc (1882-1963)…, - apo që janë në jetë, si Hans-Joachim Lanksch, Armin Hetzer, (Istvan Shutz), Robert Elsi, etj, këta „agjentë” të vetëdijshëm të gjuhës, kulturës, historisë, traditave dhe qytetërimit iliro-shqiptar.
Gjithçka thamë më sipër nuk përbën ndonjë gjë të re. Atëhere vetvetiu shtrohet pyetja: Përse flasim për ato që dihen? Sepse, - sa të rrosh, do të mësosh, - ndodhka edhe ndryshe. Megjithse, për fat të mirë, janë të paktë, prapëseprapë gjenden edhe individë kombësish të tjera, madje të shkolluar, që, kur shohin se ti, jo vetëm e flet, por edhe krijon vepra letrare e shkencore në gjuhën e tyre, në vend që të gëzohen, pezmatohen. Kundërveprimet e tyre mund të përmbylleshin në fjalinë: „Përse ti ta dish gjuhën time, ndërsa unë tënden jo?”. Natyrisht, askush nuk ua ka mbyllur ndonjëherë dyert e shqipes bujare dhe askush nga ne nuk mund të fajësohet që këta të huaj nuk duan ose nuk janë të aftë ta përvetësojnë gjuhën e Naimit, Fishtës, Poradecit...
Por nuk duhet të çuditemi shumë nga qëndrime të tilla. Sidomos kur, fatkeqësisht, ndokush e ka bërë zakon të na shohë me syrin e njerkës e të na vendosë në fund të rreshtit. (Pa shihni, edhe shqiptari mësoka gjuhë të tjera, madje shkëlqyeshëm!).
Ligësia hiqet zvarrë, fshihet si nepërka, por sulmon edhe majat. Se edhe tufanet fryjnë pikërisht në majat më të epërme.
Sa më lart të ngjitesh, aq më i vogël dukesh në sytë e ligësisë miope. Dhe ne, shqiptarët –fatmirësisht, por edhe fatkeqësisht - nuk u jemi ndarë majave asnjëherë.
Në fund të fundit, më mirë të bëhesh objekt i ligësisë, se sa i mëshirës.
Po qe se natyra do të na kishte bërë të gjithë të barabartë, mbase nuk do të ekzistonte keqdashja. Ata që çapiten nën diell, i ndjek nga pas hija, ndërsa ata që çapiten drejt lavdisë, i shoqëron ligësia. Na ka rastisur të hasim dashakeqë të pikëlluar në kulm dhe kemi menduar: „Ose u ka ndodhur ndonjë gjëmë, ose kanë dëgjuar se dikush ka pasur gëzim të madh”.
Në kohët tona, të vetmet gjëra, të cilat ligësia nuk i ve në shënjestër, janë fatkeqësitë dhe mungesa e meritave të të tjerëve.
