(Mbresa, në dukje të rëndomta)
Më 4 dhjetor 2009, miku im, prozatori i talentuar pogradecar Istref Haxhillari, më uronte në e-mail për një shkrim që më ishte botuar atë ditë në shtypin e Tiranës. Të njëjtën gjë bën sa herë ma sheh emrin ndokund. Pas pak çastesh postieri më solli një zarf me dokumentin e sapoantarësimit tim në Akademinë Evropiane të Arteve (në Belgjikë). Dërguesi, piktori i mirënjohur kosovar Jetullah Haliti - ETI, kryetar i Komitetit Shqiptar të asaj akademie, me president ndërkombëtar personalitetin e shquar Alfons Krepën, më uronte për “pranimin anëtar aktiv” në institucionin e lartpërmendur. U përlota nga dy gëzime të njëhershme: nga nderi që po më bëhej dhe nga dashamirësia shqiptare. Pas gjysëm ore më duhej të merrja tramvajin që do të më çonte në universitet. Një zë i brendshëm ma "shtëmëngu" itinerarin dhe më bëri të telefonoja në dekanat për t’i shtyrë dy leksionet në një ditë tjetër.
Fill paskëtaj dola nga shtëpia dhe fillova “të matja” në këmbë rrugët e Bukureshtit. Hapat përparonin si dy shina paralele me përsiatjet. Këto të fundit bënë një “ndalesë” në shkurtin e 2007-ës, në një tjetër kryeqytet, - pó në dhé të huaj, - në Athinë. Asikohe ia pata hipur autobuzit dhe, pas një udhëtimi tejet të gjatë, i cili çuditërisht nuk më lodhi aspak, e pashë veten në pikëmbërritje. Dita nuk kishte aguar ende dhe mëdyshja po më mundonte: t’i njoftoja a, më saktë, t’ua prishja gjumin Meçajve, at e bir? Më në fund e ndava mendjen. Ngaqë mezi prisja t’i takoja, i mora në telefon. Nga skaji tjetër i fillit veshin ma ngrohën fjalët: “Mirseerdhe, vëlla! Për pesë minuta na ke aty”. I gëlltita lotët me zor pa dhënë dot përgjigjje. Të dy ia behën më shpejt nga sa premtuan. M’u hodhën në qafë si të kishim dalë nga i njëjti bark nëne dhe mbetëm një copë herë ashtu, të mbërthyer nëkrahët e njëri-tjetrit. Pasi pimë kafen në klubin më të afërt, u drejtuam drejt banesës së tyre. Ishte një ngrehinë modeste, gjithaq edhe kthina në të cilën rrinin me qira prej shumë vitesh, at e bir. Hodha një sy rretheqark. Gjithçka fliste për rregull shembullor. Çdo gjë në vendin e duhur. Kurrfarë luksi. Me tepri ishte vetëm ngrohtësia e vetvetishme që rrezatonin këta dy njerëz të lidhur akoma më fort me njëri-tjetrin, jo vetëm nga gjaku, por edhe nga humbja e parakohëshme e njeriut të shtrenjtë: nënës e bashkëshortes.Ishte hera e parë që takohesha me Hiqmetin e me të birin, Andin. Si çdo dashamirës i letërsisë, edhe unë, qysh herët, kisha shijuar hijeshinë e thellësinë e vargjeve të Hiqmetit, e më pas edhe të të të birit, Andit, njëherazi piktor po aq i talentuar. Por, deri në ato çaste, nuk më ishte dhënë rasti t’i njihja personalisht. Kur, në fillimvitin 2005, me një modesti të paharrueshme, Hiqmeti më lutej t’i jepja intervistë për revistën “Muaji” të Athinës, - duke më dërguar edhe pyetjet përkatëse, - e ndjeva veten më të vlerësuar nga sa e meritoja dhe i thashë me çiltërsi se bota shqiptare kishte plot si unë, madje edhe më të përgatitur. Këmbëngulja e tij më bëri të pranoja. Intervista u botua, e shoqëruar me disa fotografi. Kur e falenderova, Hiqmetit iu shtua “oreksi”. “Të lutem ta zgjerosh më tej, se ke gjëra tepër interesante” më thoshte në një mesazh elektronik, duke formuluar një numur të madh pyetjesh, të cilat dëshmonin se e pat ndjekur hap pas hapi dhe e njihte mirë veprimtarinë time dhe jo vetëm timen, por edhe të tim biri, Ardianit. Përgjigjjet e mia, jo gjithmonë lakonike, patën si rrjedhojë shndrrimin e intervistës në një libër të vërtetë me mbi dyqind e gjashtëdhjetë faqe! “Më dhe gishtin, por të mora krejt krahun” i thashë atëhere me të qeshur dhe shtova: “Revista Muaji nuk ka vend për gjithë vitet që pasqyroj në përgjigjjet ndaj pyetjeve të tua”.
Kësisoj, falë dashamirësisë së Hiqmetit, u jetësua një dialog i gjatë, një vetërrëfim pa doreza. Ç’është e vërteta, jo rrallë kisha ndjerë nevojën të dëshmoja me zë të lartë shumë gjëra për veten e për të tjerët, por ndruhesha se paskëtaj shumëkush, me plot të drejtë, mund të më qortonte: “Kush të pyeti ty, që na i thua gjithë këto?” E, pra, u gjend një njeri i tillë, me emrin Hiqmet Meçaj, sa i madh si poet, prozator dhe eseist, aq edhe si njeri. Por, para se t’i mbyll këta rreshta mirënjohjeje, le të më lejohet të rikthehem në Athinë, në kthinën e ngushtë të shpirtgjerëve Meçaj. Pasi më shëtitën e më gostitën me bujari, - duke pakësuar pa ngurrim kuotën tejet modeste të shpenzimeve të tyre të përditshme, - me të vënë kokën në jastëk, nga lodhja më zuri gjumi menjëherë. Në mëngjes, në të dy anët e shtratit “vigjëlonin” Meçajt, at e bir, a, më saktë,ngazëlleheshin që po çlodhesha, duke e dëbuar gjumin nga qepallat e tyre. Këtë herë, me të hapur sytë, nuk i mbajta dot më lotët, që filluan të rridhnin pa më pyetur. Sado i ftohtë të jetë moti këtu, në Vllahi, nuk dua t’ia di: më mbajnë ngrohtë, si bukën me qiqra, xhupi i trashë e këpucët e forta që më falën atëhere me këmbëngulje Meçajt. Por… edhe në Zvicër, siç kam vënë në dukje në shkrimin “Mes vëllezërve”, shpirti shqiptar “bën ferk”.
Tani kam kënaqësinë të jap edhe një shëmbull të freskët, këtë herë nga Roma, ku befasimin e këndshëm ma sollën njerëz, të cilët deri në ato çaste nuk i pata njohur.
Ishte 9 marsi 2010. Një e martë vërtet e mbrapshtë, - siç cilësohet nga paragjykimet në çdo skaj të globit, - me shi dhe me stuhi. Më duhej të mbërrija në Qëndrën Kombëtare të Kërkimeve Shkencore të Italisë. Një riosh shtavogël aziatik më grishi të blija një nga çadrat e shumta që mbante në të dyja duart. Pranova. “Të madhe, apo të vogël e doni?” më pyeti. “Të vogël” iu përgjigja. Me sa duket, kravata, pardesyja dhe çanta ime “hijerëndë” e bënë të më merrte për ndonjë “qesekukurec” dhe nxori nga goja një shifër të madhe. Ngurrova të paguaja aq shumë dhe, tek vazhdova të çapitesha me hap të shpejtë, e uli e më pas e përgjysmoi çmimin. Ndërkaq kisha mbërritur në një kioskë, për të blerë biletë për autobuzin që sapo ishte ndalur në stacion. “Qënki lagur shumë, zotni”, më foli në italisht shitësi, një djalosh, duke më zgjatur biletën. Sakaq shtoi: “Merreni edhe këtë!” dhe më vuri në dorë një çadër të madhe. E falenderova për këtë gjest (megjithse nuk njiheshim!) dhe, sipas premtimit, ia solla pasdreke. Në vend të tij ndodhej e ëma. Meqënëse shiu nuk kish ndërmend të pushonte kjo më tha plot mirësjellje ta mbaja çadrën më tej. Të nesërmen e takova djaloshin. Ishte shqiptar dhe quhej Gerti Shkëmbi. Fill paskëtaj erdhi edhe i ati, Astriti, i cili pat punuar si shofer me dy presidentë të Shqipërisë: Rexhep Meidanin dhe Alfred Moisiun. Për të parin, Astriti u shpreh: “Kryetar shteti më të mirë nuk ka pasur deri më sot vendi ynë”. Të dy ishim në një mendje dhe sollëm fakte në mbështetje të këtij vlerësimi.
E, pra, edhe në Romë, ashtu si kudo ku jetojnë e punojnë shqiptarë, e pashë, e ndjeva, se shpirti ynë është në gjendje të bëjë gjithçka, madje edhe të vetëflijohet, po e desh puna...
Kur ia tregova këto “mikrongjarje”, miku im i vjetër, doktor Ismail Boçari, i cili pjesën më të madhe të jetës e ka kaluar në mërgim, u shpreh i emocionuar: “Ne shqiptarët, jemi njerëz të çudirave të mëdha, por nuk ia dimë vlerat vetes!”
Eliza, një grua e fisme italiane, me të cilën Ismaili bashkëjeton prej shumë vitesh në harmoni të plotë, tundi kokën miratueshëm…
