Dialog ndëretnik


(në dhé të huaj)


Rastësisht ose jo, atë të enjte (14 janar 2010) organizatorët na kishin vënë në presidium pranë e pranë: mua dhe poetin e njohur Adam Puslloiç, kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Sërbisë, i cili shkruan edhe në rumanisht. Teksa të tjerët, majtas e djathtas nesh shkëmbenin fjalë lirshëm e të shpenguar, unë dhe Adami rrinim si mbi gjemba dhe as e kthenim kokën ta këqyrnim shoshoqin, çka ra në sy edhe në sallën e mbushur plot e përplot të Shtëpisë së Oficerëve të Bukureshtit, duke shkaktuar çuçuritje e nënqeshje kuptimplote. Nuk durova dot më tej dhe vendosa ta thyeja heshtjen. E ngjatjetova dhe i dhashë dorën. Vura re se mezi e pat pritur një gjë të tillë. Sakaq më zgjati një vëllim poetik të vetin. Edhe unë, për reciprocitet, i vura përpara numurin e fundit të revistës sonë “Haemus”. “Këtu do të gjeni edhe poetë sërbë” i thashë. “Pse, vërtet na botoni edhe neve?” u shpreh me habi. “Pa dyshim. Ne botojmë poetë nga e gjithë bota, me kusht që krijimet e tyre të mos mbjellin urrejtje duke kumtuar mesazhe ultranacionaliste, raciste, fashiste apo shoviniste” theksova. Nuk pati rast të më përgjigjej, sepse organizatorët dhanë ndërkaq sinjalin e fillimit të veprimtarisë - simpozium kushtuar 160-vjetorit të lindjes së poetit kombëtar rumun, Mihai Emineskut. E morën fjalën njëri pas tjetrit të ftuar të shumtë të ardhur nga vende të ndryshme. I erdhi radha edhe Adamit, i cili solli mbresa nga bisedat që pat zhvilluar dikur me një tjetër poet të madh rumun, Nikita Staneskun, për vlerat e shumanshme të Emineskut. E përgëzova Adamin kur zuri vend sërish pranë meje. Edhe ai veproi njëlloj pasi paraqita kumtesën “Eminesku dhe poezia ballkanike – rasti Hristo Botev”.

Në mbyllje të simpoziumit, më luti që të fotografoheshim sëbashku. Pranova pangurrim. Aparatin me blitz e shkrepi disa herë Miljutin Vukadinoviçi, një tjetër poet sërb, që ka përkthyer në gjuhën e vet mjaft vepra të poetëve rumunë. “Ju shqiptarët qënki ndryshe”, tha Adami duke më rrahur shpatullat. “Nga kush jemi ndryshe?” e pyeta duke bërë sikur nuk e kuptova se ku donte të dilte. “Po ja, nga kosovarët. Ata...” . Nuk e lashë ta mbaronte frazën. “Aq sa janë të ndryshëm sërbët e Beogradit nga ata të Nishit, aq janë edhe shqiptarët e Tiranës nga ata të Prishtinës” ndërhyra dhe shtova: “Të gjithë shqiptarët kanë një gjak, një gjuhë, një karakter.... Megjithse qeveria juaj nuk e njeh si republikë, por vazhdon ta quajë thjesht krahinë, Kosova pò shqiptare mbetet, prej shekujsh e në shekuj...”

Sigurisht, ky njeri nuk mund t’i dhekste lehtë fjalët e mia dhe sidomos përmendjen e faktit që kasapi i Ballkanit u soll përbindshëm jo vetëm ndaj një populli josllav, pra ndaj popullit shqiptar, por edhe ndaj popujve sllavë - kroatëve, sllovenëve, bosnjakëve...
Gjithsesi heshtja që pasoi më la të kuptoj se diçka ndodhi në brendësi të qënies prej poeti të Adamit. Mbase solli në kujtesë thënien e Emineskut, poetit që na kish mbledhur në atë sallë e na kish ulur pranë njëri - tjetrit: "E vërteta qëndron më lart se atdheu". Të nesërmen, në një simpozium tjetër, pó për Emineskun, që u organizua nga Akademia Rumune e Shkencave, sërish ishim të pranishëm me Adamin dhe u ngjatjetuam.